Σκοπός του προγράμματος είναι η διάχυση της επιστημονικής γνώσης και η εξοικείωση των εκπαιδευόμενων με ένα από τα βασικά ερευνητικά ζητήματα των βυζαντινών σπουδών, τον θεσμό του μοναχισμού και τη διασύνδεσή του με τη βυζαντινή κοινωνία.

Ο μοναχισμός στο Βυζάντιο είναι ένα θέμα που έχει μελετηθεί συστηματικά και συνεχίζει να διερευνάται τόσο στην ελληνόγλωσση όσο και την ξενόγλωσση βιβλιογραφία. Η γέννηση και η προέλευση του φαινομένου, η ραγδαία του εξάπλωση αρχικά στις ανατολικές επαρχίες και αργότερα σε όλη την αυτοκρατορία, η ίδρυση μονών σε απομακρυσμένες περιοχές αλλά και σε αστικά κέντρα και ο αντίκτυπός τους στο αγροτικό και αστικό τοπίο και στον κοινωνικό και οικονομικό βίο, η εξέλιξη και οι οργανωτικοί τύποι του μοναστικού βίου (αναχωρητισμός, λαυριωτικό, κοινοβιακό και ιδιόρρυθμο σύστημα), τα χαρακτηριστικά και οι ιδιαιτερότητες του γυναικείου μοναχισμού, οι σχέσεις των μονών με τις εκκλησιαστικές και πολιτικές αρχές και την αριστοκρατία, ο ρόλος των μοναχών στους αγώνες για τη διαμόρφωση του θρησκευτικού δόγματος, η αγιοποίηση ηγετικών μορφών, η επίδραση των μοναχών στην κοινωνία, στην πολιτική, στη διανόηση είναι ορισμένα μόνο από τα ζητήματα που έχουν ελκύσει το επιστημονικό ενδιαφέρον.

Η μελέτη των παραπάνω θεμάτων είναι εφικτή χάρη στο πλήθος των διαθέσιμων πηγών (Βίοι αγίων, ασκητικοί κανόνες, εκκλησιαστικό και αυτοκρατορικό Δίκαιο, μοναστηριακά και κτητορικά τυπικά, αρχεία μονών, πραγματείες, επιστολογραφία κ.λπ.). Στο συγκεκριμένο σεμινάριο θα γίνουν διαλέξεις αναφορικά με τα παραπάνω ζητήματα από έγκριτους/-ες ιστορικούς, που έχουν ανακοινώσεις και δημοσιευμένες μελέτες σχετικές με τις επιμέρους πτυχές του φαινομένου και με συναφή θέματα. Η παρουσίαση και διερεύνηση του θεσμού με επιστημονική αντικειμενικότητα και χωρίς στερεοτυπικές προσεγγίσεις θα πλουτίσει τις γνώσεις των συμμετεχόντων/-ουσών και θα τους/τις εξοικειώσει με τις βασικές αρχές του φαινομένου και τις ποικίλες διαστάσεις και παραμέτρους του. Η εξοικείωση αυτή είναι απαραίτητη για την καλύτερη κατανόηση της βυζαντινής κοινωνίας και νοοτροπίας.

Το πρόγραμμα απευθύνεται σε αποφοίτους ανθρωπιστικών σχολών, σε καθηγητές της Μέσης Εκπαίδευσης ή άλλων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων της ημεδαπής και της αλλοδαπής που επιθυμούν να διευρύνουν τις γνώσεις τους στη Βυζαντινή Ιστορία και γενικότερα στις κοινωνικές επιστήμες.

• Θα γίνουν δεκτοί πτυχιούχοι Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων.
• Οι υποψήφιοι θα επιλεγούν με μοριοδότηση (επιλογή με βάση το πτυχίο και το βαθμό του, μεταπτυχιακό δίπλωμα, συνάφεια πτυχίου με το γνωστικό αντικείμενο, γνώση ξένων γλωσσών) έως τη συμπλήρωση του μέγιστου αριθμού ακροατών (30 άτομα). Σε περίπτωση ισοψηφίας θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας.

Χώρος διεξαγωγής – Πιστοποίηση

• Ο χώρος διεξαγωγής του προγράμματος είναι η αίθουσα σεμιναρίων του κτηρίου όπου στεγάζεται το Κέντρο Βυζαντινών Ερευνών ΑΠΘ (Βασ. Όλγας 36, 1ος όροφος,  κτήριο «Μέλισσα», Θεσσαλονίκη).
• Με το πέρας των μαθημάτων θα χορηγηθεί πιστοποιητικό επιμόρφωσης.

Ο κύκλος των μαθημάτων επιμόρφωσης εκτείνεται στα δύο εξάμηνα του ακαδημαϊκού έτους 2019-2020. Θα πραγματοποιηθούν 26 ώρες μαθημάτων κατανεμημένες σε δεκατρία δίωρα μαθήματα ανά δεκαπενθήμερο (ημέρα Πέμπτη και ώρα 18:00 έως 20:00).

Τα μαθήματα περιλαμβάνουν τα εξής θέματα:

1. Οι απαρχές και η διάδοση του μοναχισμού. Γενικό σχεδιάγραμμα.
2. Η συμβολή των μοναχών στη διαμόρφωση του δόγματος.
3. H συμβολή των μοναστηριών στη συγκρότηση τοπικών κοινοτήτων. Παραδείγματα από τη βυζαντινή και νορμανδική νότια Ιταλία (10ος-12ος αι.).
4. Οι απαρχές του αθωνικού μοναχισμού και η ίδρυση της αθωνικής πολιτείας.
5. Το διοικητικό καθεστώς των μονών και οι θεσμοί παραχώρησής τους σε κοσμικά πρόσωπα.
6. Οι μονές ως οικονομικά κέντρα.
7. Τα αθωνικά μετόχια.
8. Η ίδρυση και ανάπτυξη της βουλγαρικής μονής Ζωγράφου στο Άγιο Όρος, 13ος-14ος αιώνας.
9. Η μονή Αγίου Ιωάννου Θεολόγου Πάτμου και οι οικονομικές της δραστηριότητες, 11ος-15ος αι.
10. Η γεωγραφία των βυζαντινών μοναστηριών, 10ος-14ος αιώνας.
11. Γυναικεία αγιότητα και μοναχισμός στο Βυζάντιο (4ος-10ος αι.).
12. Μοναχοί και φιλανθρωπία.
13. Το πρόσωπο του μοναχισμού στην παλαιολόγεια κοινωνία.

Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να απευθύνονται για περισσότερες πληροφορίες στο τηλέφωνο 2310992002 και στην ηλεκτρονική διεύθυνση info@kbe.auth.gr.